تعریف مزاج
مزاج یا طبع طریقه یا روشی از پزشکی در قدیم بود که توسط پزشکان و فیلسوفان یونان و روم باستان پایه‌گذاری گردید. در این روش جزئیات یک ترکیب فرضی و همچنین عملکرد بدن انسان شرح داده می‌شود. در کتاب ذخیره خوارزمشاهی که کتابی در زمینه پزشکی سنتی است ذکر شده، تعریف مزاج از ترکیب عناصر چهارگانه آب، آتش، خاک و باد در بدن پدید می‌آید. افرادی که از مزاج خاصی برخوردار هستند می‌توانند با تغییر شرایط زندگی مانند نوع تغذیه‌ای که دارند، بدن سالم‌تری داشته باشند.
انواع مزاج
با توجه به ترکیب عناصر چهارگانه (آب، آتش، باد، خاک) در بدن فرد دو دسته مزاج وجود دارد، مزاج معتدل و مزاج نامعتدل.
مزاج‌های اصلی عبارتند از:
- مزاج گرم و خشک (صفراوی) – عنصر غالب: آتش
- مزاج گرم و تر (دموی) – عنصر غالب: باد
- مزاج سرد و خشک (سوداوی) – عنصر غالب: خاک
- مزاج سرد و تر (بلغمی) – عنصر غالب: آب
در افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند عنصر حاکم بر بدنشان آتش است. افراد با مزاج گرم و تر باید بدانند که باد عنصری است که در بدن آن‌ها نقش غالب را ایفا می‌کند.
در مزاج‌های سرد و تر و سرد و خشک نیز به ترتیب آب و خاک بر بدن حکم‌فرما هستند.
در صورتی که یکی از این مزاج‌ها بر بدن شما غلبه کند مزاج نامعتدل خواهید داشت. برخی از افراد نیز دارای مزاجی متعادل هستند. در بدن آن‌ها عناصر چهارگانه بدون این که نقش حکم‌فرمایی داشته باشند حضور دارند. افرادی با این مزاج‌ها در سه دسته زیر قرار می‌گیرند.
- مزاج معتدل گرم و تر
- مزاج معتدل سرد و تر
- مزاج معتدل گرم و سرد
در ادامه به بررسی پرهیزات غذایی مزاج ها خواهیم پرداخت.
پرهیز غذایی مزاج ها
پرهیزات غذایی دموی‌ها
پرخوری، ادویه‌جات تند، گوشت زیاد، غذاهای نشاسته‌ای، غذای چرب، تخم مرغ، خرما، رطب، توت خشک، کشمش، نوشیدن مایعات همراه با غذا و بلافاصله بعد از آن سیر، بادمجان، از تمامی غذاهایی که دارای مزاج گرم بویژه گرم و تر هستند، خیلی کم استفاده شود و در صورت ضرورت، حتماً با «مصلحات آن» به کار رود.
پرهیزات غذایی صفراوی‌ها
تخم مرغ، سیر، ادویه‌جات تند، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن، گوشت قرمز، بریده غذا خوردن یعنی اینکه انسان مدام در حال غذا خوردن باشد. مثل تخمه شکستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز، خربزه، آناناس و طالبی، انجیر، گردو، پسته، فندق…
از تمامی غذاهایی که دارای مزاج گرم بویژه گرم و خشک هستند، خیلی کم استفاده شود و در صورت ضرورت حتماً «مصلحات آن» بکار رود.
پرهیزات غذایی سوداوی‌ها
سیر، بادمجان، غذاهای نمک‌سود مانند: ماهی دودی، ماهی شور، خیارشور، نمک زیاد، پنیرشور، گوشت گاو و گوشت حیوانات پیر، غذاهای مانده و بیات، لبنیات، کلم و کاهو، برنج سفید، خوراک عدس (عدسی)، نوشیدن مایعات همراه با غذا، از تمامی غذاهایی که دارای مزاج سرد بویژه سرد و خشک هستند، خیلی کم استفاده شود و در صورت ضرورت حتماً «مصلحات آن» بکار رود.
پرهیزات غذایی بلغمی‌ها
پرخوری، فرآورده‌های لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، سرشیر، خامه، پنیر، کشک، ترشیجات، سرکه، شور، برنج سفید، عدس، سیب‌زمینی، سوپ جو، میوه‌جات ترش و کال، نارنگی، کیوی، گرمک، خیار، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله، انواع گوشت سفید، گوجه فرنگی، کدو خورشتی، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن، کاهو.
